കൈലാസനാഥനെ തേടി ഒരു പുണ്യയാത്ര: ദ്വാദശ ജ്യോതിര്‍ലിംഗ ദര്‍ശന മഹാത്മ്യം
ജീവിതത്തിൽ വെളിച്ചം പകരുന്ന സന്ദേശങ്ങൾക്കായി വാട്ട്സാപ്പ് ചാനലിൽ അംഗമാകൂ. ഇവിടെ ക്ലിക്ക് ചെയ്യൂ
മാധവന്‍
ഭാരതഭൂമി പുണ്യഭൂമിയാണ്. ഇവിടുത്തെ ഓരോ മണ്‍തരിയിലും ആത്മീയതയുടെ സ്പന്ദനങ്ങളുണ്ട്. ഹിമാലയം മുതല്‍ കന്യാകുമാരി വരെ നീണ്ടുകിടക്കുന്ന ഈ ദേവഭൂമിയില്‍, ഭക്തര്‍ക്ക് മോക്ഷം നല്‍കുന്ന നിരവധി പുണ്യസ്ഥലങ്ങളുണ്ട്. അവയില്‍ ഏറ്റവും ശ്രേഷ്ഠവും ഐതിഹാസികവുമായ തീര്‍ത്ഥാടനമാണ് ദ്വാദശ ജ്യോതിര്‍ലിംഗ യാത്ര. സ്വയംഭൂവായ പന്ത്രണ്ട് ശിവലിംഗ പ്രതിഷ്ഠകളെ വണങ്ങുന്ന ഈ യാത്ര, ഒരു ഭക്തനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ജന്മാന്തര പുണ്യമാണ്.
ഈ തീര്‍ത്ഥാടനം കേവലം കാഴ്ചകള്‍ കാണാനുള്ള ഒരു വിനോദയാത്രയല്ല. അത് ഭഗവാന്‍ ശിവശങ്കരന്റെ ദിവ്യചൈതന്യം നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്ന പന്ത്രണ്ട് പുണ്യസങ്കേതങ്ങളിലേക്കുള്ള ആത്മീയ പ്രയാണമാണ്. ഓരോ ജ്യോതിര്‍ലിംഗ ദര്‍ശനവും പാപങ്ങളെ കഴുകിക്കളയുകയും ആത്മാവിന് ശാന്തി നല്‍കുകയും ചെയ്യുമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്‌കാരിക വൈവിധ്യവും പ്രകൃതിഭംഗിയും ഭക്തിയുടെ നിറവില്‍ അനുഭവിച്ചറിയാന്‍ ഈ യാത്ര സഹായിക്കുന്നു.
ജ്യോതിര്‍ലിംഗ ദര്‍ശനത്തിന് ഏറ്റവും ഉത്തമമായ സമയം
വര്‍ഷം മുഴുവനും ജ്യോതിര്‍ലിംഗ ക്ഷേത്രങ്ങളില്‍ ദര്‍ശനം സാധ്യമാണെങ്കിലും, ഭഗവാന്‍ മഹാദേവന് ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ട ശ്രാവണ മാസം (കര്‍ക്കിടകം – ജൂലൈ പകുതി മുതല്‍ ഓഗസ്റ്റ് പകുതി വരെ) ഈ യാത്രയ്ക്ക് ഏറ്റവും ശ്രേഷ്ഠമാണ്. ഈ കാലയളവില്‍ കാശി, ഉജ്ജയിനി, സോമനാഥ് തുടങ്ങിയ പുണ്യനഗരങ്ങള്‍ ശിവമന്ത്രങ്ങളാല്‍ മുഖരിതമാകും. കാവടിയേന്തിയ ഭക്തരുടെ പ്രവാഹം ഈ പുണ്യഭൂമികളെ ഭക്തിയുടെ പാരമ്യത്തിലെത്തിക്കുന്നു.
എന്നാല്‍ ഹിമാലയ സാനുക്കളിലെ കേദാര്‍നാഥ് ദര്‍ശനത്തിന്, കാലാവസ്ഥ അനുകൂലമായ ഏപ്രില്‍ മുതല്‍ ജൂണ്‍ വരെയുള്ള സമയമാണ് ഉചിതം. മഞ്ഞുകാലത്ത് കഠിനമായ ശൈത്യം കാരണം ക്ഷേത്രം അടച്ചിടും.
ദ്വാദശ ജ്യോതിര്‍ലിംഗങ്ങള്‍: ഓരോ ദര്‍ശനവും ഓരോ അനുഭവം
പന്ത്രണ്ട് ജ്യോതിര്‍ലിംഗങ്ങളും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് വ്യത്യസ്തമായ ഭൂമികകളിലാണ്. ഓരോ ക്ഷേത്ര ദര്‍ശനവും നല്‍കുന്ന ആത്മീയ അനുഭൂതിയും വ്യത്യസ്തമാണ്.
1. സോമനാഥ്, ഗുജറാത്ത്:
ആദ്യത്തെ ജ്യോതിര്‍ലിംഗമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന സോമനാഥ ക്ഷേത്രം അറബിക്കടലിന്റെ തീരത്ത് പ്രൗഢിയോടെ നിലകൊള്ളുന്നു. കാലത്തിന്റെ ആക്രമണങ്ങളെ അതിജീവിച്ച് ഫീനിക്‌സ് പക്ഷിയെപ്പോലെ ഉയര്‍ത്തെഴുന്നേറ്റ ഈ ക്ഷേത്രം അനശ്വരമായ വിശ്വാസത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്. സാഗര തിരമാലകളുടെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ നടക്കുന്ന സായാഹ്ന ആരതി ദര്‍ശിക്കുന്നത് ജന്മപുണ്യമാണ്.
2. മല്ലികാര്‍ജ്ജുന, ആന്ധ്രാപ്രദേശ് (ശ്രീശൈലം):
കൃഷ്ണാ നദിക്കരയില്‍, നിബിഡ വനങ്ങളാല്‍ ചുറ്റപ്പെട്ട ശ്രീശൈലത്താണ് മല്ലികാര്‍ജ്ജുന സ്വാമി കുടികൊള്ളുന്നത്. ജ്യോതിര്‍ലിംഗത്തിനൊപ്പം ശക്തിപീഠം കൂടിയായതിനാല്‍ ഇവിടം അതീവ പ്രാധാന്യമര്‍ഹിക്കുന്നു. ശിവപാര്‍വ്വതിമാരുടെ സംയുക്ത ചൈതന്യം ഭക്തര്‍ക്ക് അനുഗ്രഹം ചൊരിയുന്ന പുണ്യഭൂമിയാണിത്.
3. മഹാകാലേശ്വര്‍, ഉജ്ജയിനി, മധ്യപ്രദേശ്:
കാലത്തിന്റെ അധിപനായ മഹാകാലേശ്വരന്‍ കുടികൊള്ളുന്ന ഉജ്ജയിനി മോക്ഷദായകമായ സപ്തപുരികളില്‍ ഒന്നാണ്. ഇവിടുത്തെ ഏറ്റവും വിശിഷ്ടമായ ചടങ്ങാണ് പുലര്‍ച്ചെ നടക്കുന്ന ‘ഭസ്മ ആരതി’. ചിതാഭസ്മം കൊണ്ട് മഹാദേവനെ അഭിഷേകം ചെയ്യുന്ന ഈ അപൂര്‍വ്വ ചടങ്ങ് ദര്‍ശിക്കുന്നത് ജീവിതത്തിലെ നശ്വരതയെയും ഈശ്വര ചൈതന്യത്തിന്റെ അനശ്വരതയെയും ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു.
4. ഓംകാരേശ്വര്‍, മധ്യപ്രദേശ്:
പുണ്യനദിയായ നര്‍മ്മദയുടെ മധ്യത്തില്‍, ‘ഓം’കാര രൂപത്തിലുള്ള ദ്വീപിലാണ് ഓംകാരേശ്വര്‍ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. പ്രകൃതിരമണീയമായ ഈ സ്ഥലത്തെ ശാന്തതയും അവിടുത്തെ ശിവസാന്നിധ്യവും മനസ്സിനെ ധ്യാനാവസ്ഥയിലേക്ക് നയിക്കും.
5. വൈദ്യനാഥ്, ദേവ്ഘര്‍, ജാര്‍ഖണ്ഡ്:
രോഗശാന്തി നല്‍കുന്ന ഭഗവാനായാണ് വൈദ്യനാഥനെ ഭക്തര്‍ ആരാധിക്കുന്നത്. ശ്രാവണ മാസത്തില്‍ ലക്ഷക്കണക്കിന് ഭക്തര്‍ ഗംഗാജലവുമായി കാല്‍നടയായി ഇവിടെയെത്തി അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് ഇവിടുത്തെ അവിസ്മരണീയമായ കാഴ്ചയാണ്. ഭക്തരുടെ നിഷ്‌കളങ്കമായ സമര്‍പ്പണം ഇവിടെ നേരിട്ടനുഭവിക്കാം.
6. ഭീമശങ്കര്‍, മഹാരാഷ്ട്ര:
സഹ്യാദ്രിമല നിരകളിലെ വന്യജീവി സങ്കേതത്തിനുള്ളിലാണ് ഭീമശങ്കര്‍ ക്ഷേത്രം. പ്രകൃതിയുടെ ശാന്തതയും ക്ഷേത്രത്തിലെ മണിനാദവും ഒത്തുചേരുന്ന ഒരപൂര്‍വ്വ ആത്മീയ അന്തരീക്ഷം ഇവിടെയുണ്ട്. ഭീമാ നദിയുടെ ഉത്ഭവസ്ഥാനം കൂടിയാണിത്.
7. ത്രയംബകേശ്വര്‍, നാസിക്, മഹാരാഷ്ട്ര:
ഗോദാവരി നദിയുടെ ഉത്ഭവസ്ഥാനമായ ത്രയംബകേശ്വര്‍, ബ്രഹ്‌മാ വിഷ്ണു മഹേശ്വരന്മാരുടെ സാന്നിധ്യമുള്ള ത്രിമുഖ ലിംഗ പ്രതിഷ്ഠയാല്‍ അതുല്യമാണ്. പിതൃകര്‍മ്മങ്ങള്‍ക്കും പൂജകള്‍ക്കും പേരുകേട്ട ഈ പുണ്യസ്ഥലം ശാന്തസുന്ദരമായ അന്തരീക്ഷം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു.
8. ഗൃഷ്‌ണേശ്വര്‍, മഹാരാഷ്ട്ര:
ജ്യോതിര്‍ലിംഗങ്ങളില്‍ ഏറ്റവും ചെറുതെങ്കിലും, കീര്‍ത്തിയില്‍ ഒട്ടും പിന്നിലല്ല ഗൃഷ്‌ണേശ്വര്‍. എല്ലോറ ഗുഹകള്‍ക്ക് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം, ഭഗവാന്റെ കാരുണ്യത്താല്‍ സന്താനഭാഗ്യം ലഭിച്ച ഭക്തയുടെ കഥ പറയുന്നു. മനോഹരമായ മറാഠാ വാസ്തുവിദ്യ ഈ ക്ഷേത്രത്തിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു.
9. കാശി വിശ്വനാഥ്, വാരണാസി, ഉത്തര്‍പ്രദേശ്:
ഭൂമിയിലെ ഏറ്റവും പവിത്രമായ നഗരങ്ങളിലൊന്നായ കാശിയില്‍, മോക്ഷദായകനായി വിശ്വനാഥന്‍ കുടികൊള്ളുന്നു. ഗംഗാതീരത്തെ ഈ പുണ്യഭൂമിയില്‍ വെച്ച് മരണം പ്രാപിക്കുന്നത് പോലും മോക്ഷത്തിന് കാരണമാകുമെന്ന് ഭക്തര്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു. ജീവിതത്തിന്റെയും മരണത്തിന്റെയും നേര്‍ക്കാഴ്ചകള്‍ക്കൊപ്പം അലയടിക്കുന്ന ശിവമന്ത്രങ്ങള്‍ ഭക്തരെ അഭൗമമായ ഒരനുഭൂതിയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.
10. നാഗേശ്വര്‍, ദ്വാരക, ഗുജറാത്ത്:
ദ്വാരകയ്ക്ക് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നാഗേശ്വര ക്ഷേത്രം, നാഗങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഭക്തരെ സംരക്ഷിക്കുന്ന ഭഗവാന്റെ പ്രതീകമാണ്. കടല്‍ത്തീരത്ത് തലയുയര്‍ത്തി നില്‍ക്കുന്ന കൂറ്റന്‍ ശിവപ്രതിമ ഭക്തിയും അത്ഭുതവും ഉണര്‍ത്തുന്നതാണ്.
11. രാമനാഥസ്വാമി, രാമേശ്വരം, തമിഴ്‌നാട്:
ശ്രീരാമചന്ദ്രന്‍ ലങ്കാ യാത്രയ്ക്ക് മുമ്പ് ശിവനെ പൂജിച്ച പുണ്യസ്ഥലമാണ് രാമേശ്വരം. ഇവിടുത്തെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഇരുപത്തിരണ്ട് പുണ്യതീര്‍ത്ഥങ്ങളിലെ സ്‌നാനം സര്‍വ്വ പാപഹരമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നീളമേറിയ ക്ഷേത്ര ഇടനാഴി ഇവിടുത്തെ വാസ്തുവിദ്യാ വൈഭവത്തിന്റെ ഉദാഹരണമാണ്.
12. കേദാര്‍നാഥ്, ഉത്തരാഖണ്ഡ്:
ഹിമാലയത്തിന്റെ മടിത്തട്ടില്‍, മഞ്ഞുമൂടിയ ഗിരിശൃംഗങ്ങള്‍ക്കിടയിലാണ് കേദാര്‍നാഥ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഇവിടേക്കുള്ള യാത്ര ഭക്തന്റെ സമര്‍പ്പണത്തിന്റെയും സഹനശക്തിയുടെയും പരീക്ഷണമാണ്. 16 കിലോമീറ്റര്‍ നീളുന്ന കഠിനമായ മലകയറ്റം താണ്ടി ഭഗവാനെ ദര്‍ശിക്കുമ്പോള്‍ ലഭിക്കുന്ന ആത്മീയ നിര്‍വൃതി അവാച്യമാണ്.
ഒരു തീര്‍ത്ഥാടനത്തിനപ്പുറം
ദ്വാദശ ജ്യോതിര്‍ലിംഗ യാത്ര കേവലം ക്ഷേത്രദര്‍ശനം മാത്രമല്ല. അത് ഭാരതത്തിന്റെ ആത്മാവിലൂടെയുള്ള ഒരു പ്രയാണമാണ്. ഓരോ ജ്യോതിര്‍ലിംഗവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഇടങ്ങളിലെ സംസ്‌കാരവും, ഭാഷയും, പ്രകൃതിയും അനുഭവിച്ചറിയുന്നത് മനസ്സിനും ശരീരത്തിനും ഒരു പുതിയ ഉണര്‍വ്വ് നല്‍കുന്നു. ഓംകാരേശ്വരിലെ ശാന്തത മുതല്‍ കാശിയിലെ തീവ്രമായ ഊര്‍ജ്ജം വരെ, ഈ യാത്ര ഭക്തിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളെ നമുക്ക് കാട്ടിത്തരുന്നു. ഇതൊരു ആത്മീയ അന്വേഷണമാണ്, ശിവതത്വത്തിലേക്കുള്ള ഒരു തീര്‍ത്ഥാടനമാണ്.
